EBALUAZIOA!

1. GAIA. Evaluación formativa y compartida: evaluar para aprender y la implicación del alumnado en los procesos de evaluación

1.1. "Ebaluazioaren" eta "kalifikazioaren" kontzeptuak alderatu.

Gaur egungo hezkuntzaren joerak dira ebaluazio tradizionala atzean uztea eta ebaluazio formatiboa egitea hobekuntza lortzeko. Dena den ikastetxe gehienetan oraindik ebaluazioa “kalifikazioaren”  sinonimoa da, hau da notak jartzea; gainera, oro ar,  gurasoei gehien  inporta zaiena seme-alabak kalifikazio onak lortzea da.Hala ere , nota bat jartzea ez da ebaluazioa, kalifikatzea baizik.

Ebaluazioa jardun bateratzaile bat izan behar  da, eguneroko jardunean sortzen den informazioa bilduz eta landuz, aldez aurretik ezarri diren helburuak betetzen diren ala ez egiaztatu eta hobeto bete daitezen egin beharreko aldaketak erabakitzen lagunduko duena.

1.2. Ebaluazio formatiboa/hezigarria: definizioa, funtzioa, instrumentuak, etab. 

Ebaluazioa irakaskuntza-ikastea prozesua  hobetzeko tresna da; ebaluazioren bidez ikasleek gehiago ikasiko dute akatsak zuzentzean eta irakasleek ere hobeto egingo duten bere lana; hau da, bere helburua ez da ikasleak kalifikatzea, baizik eta, informazioa lotzea guztien hobekuntzarako.

Ebaluazio formatiboa baliagarria izan behar da hiru aspektutan hobetzeko:

1.Ikasleen ikaskuntza prozesua hobetzea.

2.Irakasleen irakasteko gaitasuna hobetzea.

            3.Ikasgeletan erabiltzen ditugun Irakaskuntza-ikaste prozesuak hobetzea.

      1.2.1. Ebaluazio formatibo /hezigarriaren aldaerak adierazi. Deskribatu bakoitzaren ezaugarri nagusiak. 

Ebaluazio formatiboaz gain, hainbat motatako ebaluazio daude, haien artean ezaugarri komun batzuk daude , nagusienak izanez ebaluazioa ikaste-irakaskuntza prozesua hobetzeko dela eta ikasleen  parte-hartzea.

Ikasterako ebaluazioa: ebaluazioren helburua da ikasleen ikastea hobetzea.

Ikasterako bideratua ebaluazioa: bizitzan zehar ikaskuntzaren autorregulazioa, horrela ikaslea ebaluazioaren parte izango da.

Hezi nahi du ebaluazioa :   ikasleen buru-hausnarketa bultzatzen du ikasteko eta ikasten jarraitzeko.

Benetako ebaluazioa:  non ebaluaketaren teknika, instrumentu eta ekintzak harreman zuzena izan behar dituzten  ikaskuntzaren egoera  errealekin, aldi berean ikasleak ebaluazioan inplikatuta egon behar dira.

Ebaluazio integratua:  antza handia dauka Benetako ebaluazioarekin. Integratuak defendatzen du ebaluaketa, derrigorrez, egon behar dela ikaskuntza-irakaskuntza prozesuaren barnean, hau da, orain egiten den guztiz kontrakoa, azterketen bidez ebaluatzea garai finkatu batean, egin behar dena da , eguneroko ekintzak ebaluatzea, ez bakarrik bukaeran egiten diren frogak.Ebaluazio honek ere antza handia dauka formatiboarekin.

Ebaluazio alternatiboa : metodologia tradizionala baztertu nahi du beste teknika eta ebaluatzeko metodo hezigarriak erabiltzeko.

1.3. Partekatutako ebaluazioa (evaluación compartida). Definizioa, funtzioa, aldagaiak, instrumentuak, erlazionaturiko kontzeptuak. 

Partekatutako ebaluazioa ikasleen inplikazioa ebaluazioetan defendatzen du.Teoria honen arabera, ikasleen inplikazioa oso positiboa da, alde batetik, bere ikaskuntzarako, beste aldetik,  beren gaitasun pertsonalak garatzeko.

 Hobekuntza nabarienak:

·         Ikaskuntzaren hobekuntza.

·         Autonomia pertsonala, autoerregulazioa eta ikasten ikasteko prozesuen hobekuntza.

·         Autokritika eta hausnarketa kritikoa egiteko gaitasunak areagotzen ditu.

·         Pertsona arduratsuak osatzeko eta hezkuntza demokratikoa garatzeko.

·         Gelaren giroa eta bizikidetza bobetzeko.

 Ebaluazio sistema hau aurrera eramateko erabiltzen diren ohiko teknikak hauek dira:

- autoebaluazioa, bakoitza bere buruaz egiten duena; taldean ere egin daiteke.

-ko - ebaluazioa, ikasleen artean egiten dena.

-ebaluazio partekatua, elkarrizketaren bidez ikasle-iralaslek egiten duten ebaluazioa.

-autokalifikazioa, normalki ikasleak bere kalifikazioa jartzen du, beti aurrerako ebaluazio-irizpideak kontuan izanez.

- elkarrizketaren bidezko kalifikazioa,ikasle-irakasleek ados jartzen dira kalifikazioa jartzeko.

Gure ikastetxeetan ebaluazio mota hau ez dago oso hedatuta, dena den gero eta gehiago horretaz hitz egitea entzuten da.

Partekatutako ebaluazioa egiteko hiru bide nagusi daude, bide bakoitza bestearen osagarria izan ahal da: bakarkakoa, lan taldekoa eta  batzarrarena.

4. Heziberri dekretuak ebaluazioaren inguruan aipatzen duena eta aurreko kontzeptuen arteko loturak adierazi. 

Heziberri dekretuaren ustez, ebaluazioa  erabakiak hartzeko informazioen biltze eta balorazio prozesu sistematikoa da.Heziberri Planaren ebaluazioaren helburua hobekuntza da (ebaluazio formatiboak ere nahi duena) ikasleena (pertsonalizatua) ikastetxearena (hobekuntza plana) eta hezkontza sistema osoarena (planifikazioa, lerro estrategikoak eta irakasleen formakuntza). Heziberriaren ebaluazioa ere, konpetentzietan oinarritutako ebaluazioa da. Erantzukizuna eta lankidetza izan behar da, erantzukizun partekatua (irakasleak, ikasleak, familiak, Hezkuntza eta kultura Saila)

Hiru ebaluazio mota aurreikusten ditu:

·         Ebaluazio diagnostikoa: ikaskuntza prozesuaren egoera ezagutzeko hobetzen lagundu ahal izateko.

·         Ebaluazio formatiboa : ikaskuntza prozesuaren garapen eta ebaluazioaren berri ematea du helburu, erabakiak hartzeko eta prozesua ikasleen beharretara egokitzeko. Ikaskuntza-prozesu osoan zehar egiten da.

·         Azken ebaluazio sumatiboa: ikasleek ikaskuntza-prozesuaren amaieran ikasi dutena neurtzen du; emaitza (kalifikazioa) eskaintzen du eta bailagarria izango da promozionatzeko edo titulua lortzeko.

Nire ustez, aurreko kontzeptu landutakoekin harreman zuzena dauka.Alde batetik, alde guztien hobekuntza (ikasle, irakasle, ikastetxe) du helburu eta beste aldetik, gaitasunetan oinarrituta dagoelako. Ikaskuntza-prozesu osoan zehar egiten denez irakaskuntza prozesua aldatu ahal da, edukien baliotasuna ere baloratuko da eta akatsak baldi badaude denbora izango dugu zuzentzeko eta hobekuntza plana martxan jartzeko.Formatiboaren eragina  nabaritzen da Heziberrik ere  ikasle aktiboa nahi duelako,gainera, Heziberrik ebaluazio formatiboren beste ezaugarri bat erabiltzen du, ikaskuntzaren ebaluazioa eguneroko arazoetan aplikatu behar dela.Laburbilduz, nire ustez Heziberri dekretuaren ebaluazioan ebaluazio formatiboak oso eragin handia dauka, eta Heziberriaren plana eta dokumentu honetan azaltzen dena ebaluazioari buruz oso antzekoa dela.

2. GAIA. Aclaración de los términos implicados en los procesos de evaluación educativa. 

2.1. Ebaluazio hezigarriarekin zerikusi dituzten kontzeptuak aipatu eta deskribatu. [Ebal. irizpideak / Ebaluaziorako baldintzak / Ebaluaziorako jarduerak / Ataza-jarduera / Ebaluazio teknika-prozedimendua - Behaketa sistematikoa -  Ahozko hartu-emanak / Probak / Ikasleriaren ekoizpenen analisia]

Ebaluazio irizpideak: ez da erraza azaltzea zer diren ebaluazio irizpideak; printzipioz helburu didaktikoekin erlazionatuta egon behar dira eta Hezkuntza sailak jartzen ditu, hala era guk moldatu ahal ditugu ikasgaiaren arabera.Arlo bakoitzaren irizpideak ikusi eta gero egokitu behar dira bakoitzaren ikas-sekuentziara eta konpetentzietara.Helburu orokorrak ebaluazio irizpideen bidez ebaluatu behar dira  eta ebaluazio adierazleen bidez behatu daitezke.Orduan,  irizpideek  ikaskuntzaren mota eta maila ezartzen dituzte.

Ebaluazio baldintzak: hauek ikasleei egindako ekintzak baloratua izateko aukera emango dizkiete; adibidez, ikaslea egunero joango da klasera ikasleak feedbacka emateko, hau da aurrez aurretik finkatuta dauden ekintzak bete behar dira ebaluazioaren eskubidea izateko.

Ebaluaziorako jarduerak:   ebaluatzen diren   ikaskuntzaren jarduerak dira, edukiak, helburuak eta gaitasunen lorpena neurtzeko, baita bete behar diren baldintzak ere; informazio hau beti hobekuntzarako erabiliko da ebaluazio formatiboaren barruan.Jarduera hauek antolatu behar dira ikaskuntzaren helburuen lorpena konprobatzeko eta metodologia egokiaren erabilera ere ebaluatzeko.

Ataza - jarduera: ataza edo jarduera baten bitartez ikasle baten ikaskuntza aztertu daiteke. Adibidez, idazlana , ahozko aurkezpen bat, PPT, laburpena, txoztena… Batzuetan jarduerekin edo baliabidekin  nahastu ahal ditugu, baina ez dira gauza berdinak.

Ebaluazio teknika - prozedimendua: teknika honen bitartez irakasleak ikaslea konpetentziak lortu dituen ala ez baloratuko da. Teknika hauek izan daitezke  behaketa sistematikoa, produkzioen analisia, ahozko hartu-emanak edo probak.

Behaketa sistematikoa: jarduerak analizatzeko ezinbestekoa da behaketa.Hala ere, ez du balio edozein ekintzarako, bakarrik momentuan ebaluatu egin ahal direnak edo egunerokotasun bat jarraitzen dituztenak, adibidez,taldeko lanetan parte hartzea, laborategien praktikak, klasean parte hartzea…Oso inportanteak dira behaketa neurtzeko erabiliko diren tresnak: kontrolerako zerrendak, zenbaki-eskalak…

Ahozko hartu - emanak: teknika hauek ahozko-adierazpenak lantzeko erabiltzen dira, guztiak klasean egiten diren elkarrizketaren bidez, baina ez da edozen elkarrizketaikasleen artean baizik eta, baloratu behar diren elkarrizketak: debateak, asanblada, ahozko azalpenak…Kasu honetan ere, oso inportanteak dira ebaluatzeko erabiliko diren tresnak, oso arinak eta errazak izan behar dira bestela informazioa galduko da.Teknika hauen bidez,irakasleak ikasleen ahozko konpetentzia  ebaluatuko du eta horri buruzko informazio guztia jasoko du.

Probak: teknika hauek ezagunenak dira, betiko azterketak (galdera sorta, garatzeko galderak…)baina guztiek  helburu berdinarekin, ebaluatzea. Horregatik metodo berri bat sustatu nahi dute, azterketak suspertzen baina era ezberdin batean, ikasleak azterketekin ere ikasteko. Adibidez, azterketa bat egin ondoren egindako akatsak ikasle berak zuzentzea.

Ikasleriaren ekoizpenen analisia: oro har, ikasleak egiten duen edozein lana baina “ soporte fisikorekin”  (idatzizko lana, txostena, gelako koadernoa…) Ebaluaziorako erabiliko diren tresnak: zenbaki-eskala, errubrikak…)

2.2. Ebaluazio instrumetuak. Definizioa, instrumentuen adibideak (ikusi adibideak) aipatu. 

Ebaluazio instrumentuak  beharrezkoak diren dokumentuak edo erregistroak balorazio bat egiteko dira.Adibidez : behaketarako galdera sorta, behaketarako gidoia, galdera zerrenda,  kontrol zerrenda, estimazio eskalak,

Honako hauek dira deskribatuko ditugun ebaluazio instrumentuak:

Behaketarako galdera sorta : Behaketarako galdera sortak irakaslearen ardurako galderak dira.Galdera gisara adierazten dira gero behatzearekin erantzunak eman nahi zaizkielako.Ez dira galdera erretorikoak; bere lanean hobetzeko gertu dagoen irakasleari axola zaizkion galderak dira : irakurritako gauzetatik, lan praktikatik, ideiak aurkatzetik…

Behaketarako gidoia : Behaketarako gidoia eskema bat da, behatu beharreko puntu guztiak antolatuta jasotzen dituena. Hortaz, behaketa bideratzeko balio du. Berdin erabil daiteke prozesuak (egoera didaktiko errealak) aztertzeko eta ondorioak (lan idatziak,grabaketak, eskola lanak, etab.) aztertzeko.

Gidoiak gaien araberakoak edo sekuentzien araberakoak izan daitezke. Lehenengoek

behatu beharreko puntuak eskema logiko baten arabera antolatzen dituzte(atalak, azpiatalak…)

Kontrol zerrenda : Kontrol zerrenda ikasle batek edo taldeak dituen edo ez dituen ezaugarri edo alderdien aipamena da. Behatzaileak egiaztatu egin beharko du behaketa aldian azaltzen diren ala ez.Behatzailearen lana erraztea da bere abantaila nagusia, behatu beharreko ezaugarriak zehatz-mehatz ematen dituelako.

Estimazio eskalak : Behatzeko garaian balorazioa edo mailaketa onartzen duten alderdi edo

ezaugarrien aipamena da estimazio eskala. Tresna honek gainditu egiten du control zerrendaren alderdi txarretako bat, behaketan xehetasun gehiago emateko aukera ematen baitu.

Errubrikak: Errubriken bidez ikasle baten ekoizpenak izan ditzakeen ezaugarriak deskribatzeko balio du eta normalean 4-5 maila jasotzen dituzten eskalak dira. Mailakatze bakoitzak ikaslearen ekoizpen akademikoaren ezaugarri zehatzak jasotzen ditu.

2.3. Ebaluazio irizpidea. Definizioa

kasleak jakin behar dituen ezagutza multzoei erreferentzia egiten da. Ikasleak jakin eta egiten jakin behar dituen ezagutzak, ezagutza hauek lotura zuzena izango dute konpetentziekin. Ebaluazio irizpideak alde teorikoa eta praktikoa izango du .

Alde teorikoa, teoriaren barneraketen prozesuan datza, alde praktikoa , konpetentziak hobetzeko ezagutza horiekin egin beharrekoan zentratuko da.

Ikaslegoa ebaluatzeko garaian, erreferentzia izango dira ebaluazio irizpideak, baloratu nahi diren esparruen deskribapena izango direlako.


Bukatzeko esan, ebaluazioari dagokionez, hezkuntzaren zati garrantzitsua dela,baina beneteko ebaluazioa, formatiboa, ez kalifikaziak  jartzea; bere azken helburu hobekuntza delako, ikasle guztien hobekuntzarako, taldearen hobekuntzarako, ikastetxerako eta beharrezkoa bada Hezkuntza sistemarako. Hau guztia kontuan hartuta, oso modu arduratsuan antolatu behar da eta bukaera eramatea, aldi berean, erantzukisun partekatua da, guztiok inplikatu behar dugu aurrera eramateko.